16.11.23

Mae gwaith adnewyddu sylweddol ar Farchnad Ganolog hanesyddol Caerdydd bellach wedi'i ariannu'n llawn, gyda disgwyl i'r gwaith ddechrau yn Haf 2024, ar ôl i Gyngor Caerdydd lwyddo i sicrhau £3.1 miliwn tuag at y prosiect o raglen Trawsnewid Trefi Llywodraeth Cymru.

Mae hyn yn dilyn y cyhoeddiad diweddar am grant o £2.1 miliwn gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol.  Bydd gweddill y gwaith adnewyddu yn cael ei ariannu drwy'r Gronfa Ffyniant Gyffredin a buddsoddiad uniongyrchol gan y Cyngor.

Bydd cyfanswm o tua £6.5 miliwn yn cael ei fuddsoddi i warchod, cadw a diogelu'r farchnad Fictoraidd Restredig Gradd II* 130 oed i'r dyfodol.

Sut y gallai Marchnad Caerdydd edrych yn dilyn y gwaith adnewyddu.

Dywedodd y Cynghorydd Huw Thomas, Arweinydd y Cyngor:  "Mae cadarnhau'r cyllid hwn gan Lywodraeth Cymru yn newyddion gwych. Mae'r Farchnad yn un o adeiladau treftadaeth pwysicaf Caerdydd, yn ogystal â gofod hanfodol yng nghanol y ddinas ar gyfer masnachwyr bach annibynnol.  Bydd unrhyw un sydd wedi ymweld yn ystod y blynyddoedd diwethaf yn gwybod ei fod yn lle arbennig, gydag awyrgylch unigryw wedi ei gwreiddio mewn 130 mlynedd o hanes. Bydd ein cynlluniau adnewyddu yn cadw ac yn diogelu'r hanes hwnnw ac yn sicrhau y bydd yr adeilad, yr ydym i gyd yn ei hadnabod ac yn ei charu, yn parhau i fod yn galon brysur i'r ddinas am flynyddoedd lawer i ddod."

Dwedodd Julie James, Gweinidog Llywodraeth Cymru dros Newid yn yr Hinsawdd: "Rydym am i ganol trefi a dinasoedd ledled Cymru fod yn galon i gymunedau Cymru, lle gall pobl fanteisio ar wasanaethau, siopau, mannau cymunedol a diwylliannol.

"Mae Marchnad Caerdydd yn ased hanfodol sy'n ychwanegu'n sylweddol at brofiad siopa, profiad ymwelwyr a phrofiad diwylliannol y rhanbarth ac mae ganddi rôl allweddol i'w chwarae yn hyrwyddo niferoedd yr ymwelwyr a chefnogi economi ehangach canol y ddinas. Bydd y prosiect hefyd yn cyfrannu at ein nodau datgarboneiddio trwy wella'r effeithlonrwydd ynni a chynyddu'r cyflenwad ynni adnewyddadwy trwy baneli solar. 

"Dyma enghraifft wych arall o'r gwahaniaeth gwirioneddol y gall cyllid Trawsnewid Trefi ei wneud i sicrhau dyfodol cynaliadwy ar gyfer adeiladau nodedig yng nghanol ein trefi a'n dinasoedd a fydd yn gwella profiad ymwelwyr am genedlaethau i ddod, ac edrychaf ymlaen at weld y gwaith yn mynd rhagddo."

Bydd y gwaith adfer yn cynnwys datgelu nodweddion dylunio gwreiddiol yr adeilad, adfer y mynedfeydd traddodiadol a'r stondinau gwreiddiol, trwsio'r to gwydr eiconig a gwella'r system ddraenio Fictoraidd.

Byddai gwaith atgyweirio hefyd yn cael ei wneud i gloc H.Samuel y farchnad, bydd y 'llawr ffug' a osodwyd ochr mynedfa Heol y Drindod yn y 1960au yn cael ei dynnu, ac ystafell weithgareddau ac addysg newydd yn cael ei chyflwyno, ynghyd ag ardal fwyta newydd â 70 sedd. Mae'r cynlluniau hefyd yn cynnwys gosod goleuadau LED ynni effeithlon newydd a phaneli solar ar y to.

Yr ardal eistedd newydd a gynlluniwyd ar gyfer y llawr gwaelod.

Beth fydd yn digwydd i'r masnachwyr yn ystod y gwaith?

Yn dilyn cyngor gan arbenigwyr annibynnol, ac ymgynghoriad â masnachwyr presennol yn y Farchnad, cynigir bod y Farchnad yn parhau ar agor yn ystod y gwaith adnewyddu. Er mwyn galluogi hyn, bydd y gwaith yn digwydd fesul cam gan adleoli grwpiau o denantiaid dros dro i unedau ar yr Ais, yn union y tu allan i'r Farchnad, am hyd at 12 wythnos.

Beth fydd yn digwydd i'r masnachwyr ar ôl i'r gwaith gael ei gwblhau?

Er mwyn gosod yr ardal eistedd newydd ar y llawr gwaelod, a gynigir ar gyfer bloc canolog yr ardal ogleddol, bydd nifer fach o fasnachwyr yn cael eu hadleoli o fewn y Farchnad. Er mwyn sicrhau bod tenantiaid sydd wedi'u hadleoli yn cael cynnig y lleoliadau amgen gorau yn y farchnad, bydd y Cyngor yn cadw unrhyw stondinau gwag nes cwblhau'r gwaith adfer ar gyfer y tenantiaid hyn.

A fydd rhent masnachwyr yn cynyddu?

Er mwyn cefnogi masnachwyr, mae'r adolygiadau rhent sy'n rhan o drefniadau'r brydles ar gyfer stondinau ym Marchnad Caerdydd wedi'u hoedi ers dechrau'r pandemig. Yn ymarferol mae hyn yn golygu nad yw llawer o fasnachwyr wedi gweld rhenti yn cynyddu ers 2017. Bydd rhenti yn parhau ar y lefelau presennol drwy gydol y prosiect adnewyddu.

Yn hanesyddol, mae rhenti wedi'u cadw o dan rhenti manwerthu cyffredinol o'i gymharu â mannau eraill yng nghanol y ddinas.  Ar ôl ei adnewyddu, bydd adolygiadau rhent wedi'u trefnu yn ailgychwyn a bydd unrhyw newid i rhent fel rhan o'r adolygiad hwn yn cael ei lywio gan ddadansoddiad gwerth marchnadol. Cynigir hefyd y bydd unrhyw effaith bosibl i denantiaid presennol yn sgil unrhyw swm rhent diwygiedig yn cael ei leihau a bod cynnydd rhent fesul cam yn cael ei weithredu am gyfnod o dair blynedd.