18/02/22 

Datgelwyd cyllideb a gynlluniwyd i greu swyddi newydd, adeiladu cartrefi cyngor newydd, a gwella cyfleoedd i blant a phobl ifanc, tra'n diogelu'r rhai lleiaf cefnog wrth i'r 'argyfwng costau byw' gael ei gynnal, gan Gyngor Caerdydd.

Mae Cabinet Cyngor Caerdydd yn cyflwyno cynigion a allai weld miliynau'n cael eu gwario i helpu'r rhai sydd â'r angen mwyaf wrth i'r ddinas geisio gadael effeithiau gwaethaf pandemig COVID-19 y tu ôl iddi.

Mae'r cynigion yn rhan o adroddiad cyllideb 2022/23 a gaiff ei gyflwyno i'r Cabinet i'w gymeradwyo ddydd Iau, 24 Chwefror. Os cytunir arnynt, bydd y Cyngor Llawn yn pleidleisio ar gynigion y gyllideb yn ei gyfarfod nesaf ar 3 Mawrth.

Os bydd y Cyngor yn pasio cynigion y Gyllideb, byddai ysgolion Caerdydd yn cael£9.3m yn ychwanegol; gwasanaethau oedolion a phlant £23.9m yn ychwanegol; a gwasanaethau ieuenctid a gwariant ar bobl ifanc £2.4m yn ychwanegol.Byddai'r Dreth Gyngor yn cael ei gosod ymhell islaw chwyddiant, sef 1.9% - sydd ond yn 48c yr wythnos ar gyfer aelwyd Band D - i lawr o'r cynnydd o 3.5% y llynedd.     

Dywedodd Arweinydd Cyngor Caerdydd, y Cynghorydd Huw Thomas: "Y llynedd, gosododd y cyngor hwn un o'r cyllidebau pwysicaf yr oeddwn yn teimlo y byddai'n cael ei hosod erioed. Roedd COVID-19 wedi effeithio ar bob un ohonom a dywedais bryd hynny y byddai'n effeithio ar ein dyfodol am flynyddoedd lawer i ddod. Ar ôl bron i ddwy flynedd o frwydro yn erbyn y feirws, mae'n ymddangos bod ffordd glir ymlaen erbyn hyn, llwybr at fywyd mwy normal. Gyda hynny mewn golwg, rydym yn edrych i'r dyfodol, gan baratoi ein dinas am amseroedd gwell o'n blaenau. Ond ni all neb wadu, er y gallem fod wedi troi'r gornel ar y pandemig, ein bod bellach yn wynebu argyfwng costau byw. Bob dydd rwy'n cwrdd â phobl sy'n cael trafferth cael dau ben llinyn ynghyd, mae cynnydd mewn costau bwyd, tanwydd, dillad a biliau ynni yn gweld pobl yn cael trafferth, yn dibynnu ar wasanaethau cyhoeddus allweddol a thaflenni.

"Roedd ein hymgynghoriad ar y gyllideb gyda thrigolion yn ei gwneud yn glir eu bod am i ni ddiogelu gwasanaethau sy'n gofalu am bobl ifanc a'r oedolion mwyaf agored i niwed yn y ddinas; a bod y gwaith gwych a'r gwelliannau enfawr yr ydym wedi'u goruchwylio yn ein hysgolion yn parhau. Mae pobl yn cydnabod bod angen help ar y bobl o'u cwmpas ac maent am i'w Cyngor fod yno i'w helpu.

"Mae'r cyngor hwn wedi bod ar flaen y gad o ran sicrhau bod Caerdydd yn ôl ar waith wrth i ni ddod drwy'r pandemig. Rydym am barhau â'r gwaith hwn, gan greu a dod â swyddi y mae mawr eu hangen, gwella cyrhaeddiad addysgol fel bod gan ein pobl ifanc well cyfleoedd mewn bywyd, ac adeiladu cartrefi cyngor newydd fel y gall pobl gael rhenti fforddiadwy. Mae'n ymwneud â diogelu'r rhai sydd â'r angen mwyaf. Mae ein cynlluniau i ailfywiogi'r ddinas fel Caerdydd wyrddach a thecach yn cael eu hymwreiddio, ac rydym yn gwneud hyn i gyd tra'n diogelu ein gwasanaethau cyhoeddus, y gwasanaethau sydd wedi chwarae rhan mor hanfodol yn cefnogi ein trigolion drwy bopeth a daflwyd atom gan COVID yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf."

Ymhlith y cynigion mae cynlluniau gwariant sylweddol i helpu Caerdydd i wella dros y pum mlynedd nesaf, gan gynnwys:

• Buddsoddiad o £419 miliwn mewn tai cymdeithasol gan gynnwys cartrefi cyngor newydd;
• £205 miliwn ar adeiladau ysgol newydd;
• £77m i wella seilwaith trafnidiaeth, ansawdd aer a llwybrau teithio llesol gan gynnwys Cyfnewidfa Drafnidiaeth y Gorllewin, llwybrau beicio, gwelliannau diogelwch ar y ffyrdd;
• Buddsoddiad gwerth £50m yn adeiladwaith ysgolion presennol;
• Buddsoddiad gwerth £38m mewn Asedau Seilwaith Priffyrdd
• £35m mewn mentrau datblygu economaidd, gan gynnwys y pentref chwaraeon rhyngwladol, adfywio Dwyrain Caerdydd, Marchnad Caerdydd, ailddatblygiad ehangach Glanfa'r Iwerydd. Mae hyn yn ychwanegol at yr Arena Dan Do newydd (sy'n cael ei hariannu'n bennaf gan ddatblygwyr);
• £28m ar gyfer gwneud addasiadau i'r anabl i helpu pobl i barhau i fyw yn eu cartrefi eu hunain
• £24miliwn i fynd i'r afael â llifogydd ac erydu arfordirol;
• £13m ar gyfer prosiectau cynaliadwyedd ynni gwyrdd;
• Buddsoddiad gwerth £13m mewn parciau a meysydd chwarae;
• £12m i gefnogimentrau ailgylchu;
• £10m ar gyfer gwella cymdogaethau;
• Buddsoddiad gwerth£3.8mmewn canolfannau hamdden;
• Buddsoddiad gwerth £3.3m mewn darpariaeth seibiant i blant a llety i Blant sy'n Derbyn Gofal; a
• Buddsoddiad gwerth£2.2mmewn gwasanaethau ieuenctid a hybiau lles.
• Bydd £1.2m ychwanegol yn mynd tuag at lanhau strydoedd a gorfodi.

Dywedodd y Cynghorydd Chris Weaver, sef yr Aelod Cabinet dros Gyllid, Moderneiddio a Pherfformiad: "Eleni mae Caerdydd wedi derbyn cynnydd o 10.7% yn y cyllid gan Lywodraeth Cymru. Mae hyn yn £52.6m yn ychwanegol yn nhermau arian parod.  Mae'n swm sylweddol, ond mae'n dod gyda sawl amod. Mewn gwirionedd, mae llawer ohono eisoes wedi'i 'wario' gan ei fod yn dod gyda chyfarwyddiadau Llywodraeth Cymru bod yn rhaid ei ddefnyddio i ariannu'r cyflog byw gwirioneddol ar gyfer y sector gofal, a bydd yn rhaid iddo hefyd dalu am effaith yr ardoll Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar gyfraniadau Yswiriant Gwladol cyflogwyr. Ar ben hynny mae angen iddo roi cyfrif am gau'r Gronfa Caledi Covid ar 31 Mawrth eleni.

"Sefydlwyd y gronfa galedi gan Lywodraeth Cymru i wrthbwyso cost enfawr COVID i gyrff y sector cyhoeddus. Costiodd y pandemig £120m i'r cyngor hwn dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Roeddem yn wynebu bil o £69m ar bethau fel profion Cyfarpar Diogelu Personol a COVID ochr yn ochr â chynnydd enfawr yn y galw am ein gwasanaethau, fel helpu'r digartref a'r rhai mwyaf agored i niwed, y bu'n rhaid eu bodloni. Gwelsom hefyd £51m yn diflannu mewn incwm a gollwyd yn ystod y cyfnod clo. Mae'r rhan fwyaf o'r colledion hynny wedi'u cynnwys yng nghronfeydd caledi COVID Llywodraeth Cymru, ond maent wedi egluro bod y gronfa hon yn cau ar 31 Mawrth eleni. Bydd yn rhaid talu unrhyw wariant neu golledion yn y dyfodol oherwydd COVID o hynny ymlaen o'r cynnydd untro eleni i'n cyllideb.

"Felly, er gwaethaf yr hyn sy'n ymddangos fel cynnydd sylweddol, mae'n rhaid i ni barhau i fod yn ddarbodus. Mae COVID yn debygol o barhau i effeithio ar ein cyllideb ar draws y flwyddyn ariannol nesaf o leiaf. Mae gofal cymdeithasol, Cyfarpar Diogelu Personol, profi ac effaith bosibl unrhyw amrywiolyn newydd yn golygu bod angen i ni ystyried yr holl opsiynau i greu cyllideb sy'n diogelu gwasanaethau tra'n rhoi pob cyfle i Gaerdydd wella a thyfu. Rydym yn bwriadu gwneud hyn drwy barhau â'r agenda adfer COVID a osodwyd gennym y llynedd ac sydd wedi'i chefnogi yn ein hymgynghoriad â thrigolion. 

"Wrth gwrs dyw hyn ddim yn golygu dweud na fydd yn rhaid i ni wneud arbedion chwaith. Byddwn yn parhau i symleiddio ein prosesau a'r flwyddyn nesaf byddwn yn gwneud£7.7mmewn arbedion, sy'n dod ar ben y bron i chwarter biliwn o bunnoedd yr ydym wedi'i gynilo dros y 12 mlynedd diwethaf. Mae hyn yn dangos ein sensitifrwydd parhaus i fygythiad y pandemig a'n hymrwymiad i gynnig y gwerth gorau am arian i breswylwyr. Rydym yn parhau i fod yn ymwybodol o'r risgiau a achosir i gyllid y cyngor o gyfyngiadau pellach a byddwn yn parhau i reoli'r busnes yn ddarbodus, gan osod sylfaen gref i fuddsoddi mewn gwasanaethau rheng flaen i helpu i adfer y ddinas yn gyflym a chefnogi'r rhai sy'n agored i niwed."

Daw'r rhan fwyaf o gyllideb y cyngor(73%)o grantiau Llywodraeth Cymru. Daw'r27%sy'n weddill o'r Dreth Gyngor. Mae'r rhan fwyaf o gyllideb y cyngor - tua dwy ran o dair - yn cael ei gwario ar gynnal ysgolion a gwasanaethau cymdeithasol.  Heb y dreth gyngor, gallai llawer o'r gwasanaethau pwysig eraill mae'r cyngor yn eu darparu gael eu colli neu wynebu toriadau difrifol.  

Dywedodd y Cynghorydd Weaver:  "Rydym yn ymwybodol iawn o'r argyfwng costau byw sydd bellach yn wynebu pobl ledled y DU. Rydym wedi edrych yn ofalus ar gyfraddau'r Dreth Gyngor ar gyfer y flwyddyn i ddod ac wedi ceisio dod o hyd i gydbwysedd sy'n diogelu gwasanaethau pwysig tra'n cadw unrhyw gynnydd o fewn rheswm. Rydym wedi gallu gostwng ein cyfrifiadau cychwynnol o gynnydd o 4% yn y Dreth Gyngor i lawr at 3.5%. Bydd hyn ymhlith y cynnydd Treth Gyngor isaf yng Nghymru ac mae'n dod i gyfanswm o 48c yr wythnos ar eiddo Band D, llai na £2 y mis. Rwy'n falch ei fod yn gynnydd is nag yr oeddem yn credu y gallai fod yn rhaid i ni ei gynnig ac yn llawer is na chwyddiant. Bydd yn ein helpu i gynnal y gwasanaethau y mae ein dinasyddion wedi dod i ddibynnu arnynt wrth i ni gynllunio ar gyfer dyfodol mwy disglair ar ôl y pandemig. Bydd unrhyw un sy'n cael trafferth talu ac sy'n gymwys wrth gwrs yn cael cyfle i gael cymorth drwy gynllun Gostyngiad y Dreth Gyngor." 

Fel rhan o'r gyllideb bydd y cyngor hefyd yn cynyddu ei wariant yn y meysydd canlynol:

• Bydd cyllideb ysgolion Caerdydd yn derbyn £9.3m yn ychwanegol eleni;
• Bydd cyllidebau gwasanaethau cymdeithasol yn cynyddu £23.9m, gyda:
• Caiff y Gwasanaethau Oedolion £15.5m yn ychwanegol; a
• Chaiff y Gwasanaethau Plant £8.4m yn ychwanegol;
• Bydd £750,000 yn ychwanegol yn cael ei wario ar wasanaethau ieuenctid yn benodol, a fydd yn gweld ei gyllideb yn cynyddu am y drydedd flwyddyn yn olynol, gyda buddsoddiad ychwanegol yn Addewid Caerdydd hefyd; a
• Bydd y cyngor hefyd yn rhoi cyllid newydd i'w strategaeth Un Blaned - mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd, gan wneud Caerdydd yn lle gwyrddach a glanach i fyw ynddo.

Mae Cyngor Caerdydd hefyd yn rhedeg nifer o gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer trigolion sy'n wynebu anawsterau ariannol.

Cyhoeddir manylion yn fuan ar sut y bydd y cyngor yn gweithredu cynllun cymorth Treth Gyngor Llywodraeth Cymru a gyhoeddwyd yn ddiweddar. Bydd hyn yn golygu bod aelwydydd mewn eiddo Band A-D, a phob aelwyd sy'n gymwys ar gyfer Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor mewn unrhyw fand, yn cael cymorth cost-byw o £150. Mae dolen sy'n cynnwys mwy o fanylion am y cynllun hwnnw ar gael yma:Datganiad Ysgrifenedig: Pecyn cymorth costau byw (15 Chwefror 2022) | GOV. CYMRU

Mae'r cynllun cymorth tanwydd gaeaf hefyd yn cynnig grantiau o £200 i aelwydydd cymwys. Mae mwy o wybodaeth am hynny ymahttps://www.cardiff.gov.uk/CYM/preswylydd/Budd-daliadau-a-Grantiau/Effeithlonrwydd-ynni-a-thlodi-tanwydd/Cynllun-Cymorth-Tanwydd-y-Gaeaf/Pages/default.aspxa gellir dod o hyd i gyngor ar fudd-daliadau eraill sydd ar gael i bobl ymahttps://www.cardiff.gov.uk/CYM/preswylydd/Budd-daliadau-a-Grantiau/Pages/default.aspx 

Gellir gweld Cyllideb arfaethedig lawn Cyngor Caerdydd ar gyfer 2022/23 yma (https://cardiff.moderngov.co.uk/ieListDocuments.aspx?CId=151&MId=6662&Ver=4)