24/02/21
Mae arweinwyr tair dinas fwyaf Cymru wedi ysgrifennu at y Prif Weinidog yn galw ar Lywodraeth Cymru i wneud popeth o fewn ei phwerau i hybu'r economi a diogelu swyddi a bywoliaethau yng Nghaerdydd, Abertawe a Chasnewydd.
Mae'r llythyr wedi'i ysgrifennu a'i lofnodi gan arweinydd Cyngor Caerdydd, y Cynghorydd Huw Thomas; arweinydd Cyngor Dinas Casnewydd, y Cynghorydd Jane Mudd; arweinydd Cyngor Abertawe, y Cynghorydd Rob Stewart, a'r Cynghorydd Anthony Hunt, Cadeirydd Prifddinas-Ranbarth Caerdydd.
Yn y llythyr, nodir bod y tair dinas yn cyflogi 400,000 o bobl, yn cynhyrchu £325m mewn ardrethi busnes ac yn cyfrif am draean o werth ychwanegol gros, busnesau a swyddi Cymru. Ond mae ofnau bellach yn cynyddu y gallai effeithiau Covid-19 a diweithdra cynyddol effeithio'n sylweddol ar Gymru am genhedlaeth oni bai bod camau'n cael eu cymryd ar unwaith er mwyn helpu i ddiogelu'r rôl y mae dinasoedd yn eu chwarae yn economi Cymru.
Mae'r pandemig yn bygwth nifer o swyddi yn bennaf yn y sectorau manwerthu, lletygarwch, diwylliant a digwyddiadau, sydd i gyd wedi cael eu heffeithio'n ddifrifol gan y cyfnodau cloi a'r cyfyngiadau a roddwyd ar waith i atal lledaeniad y feirws.
Mae'r llythyr at y Prif Weinidog yn nodi'r effaith ariannol bryderus ar bob un o'r tair dinas ar draws y sectorau hyn, gyda'r niferoedd sy'n hawlio tâl diweithdra yn codi o 7,910 i 15,975, sydd ychydig o dan 100% yng Nghaerdydd a gweithwyr iau yn cael eu heffeithio'n anghymesur oherwydd yr effaith ar y sector lletygarwch a digwyddiadau.
Yng Nghasnewydd, lle cyflogir bron i 20,000 o bobl yn y sectorau manwerthu a lletygarwch, mae nifer yr hawliadau diweithdra wedi codi bron 3,500.
Yn Abertawe, mae bron i 1,000 yn fwy o bobl o dan 24 oed yn hawlio budd-daliadau diweithdra, ers dechrau'r pandemig.
Mae'r llythyr at y Prif Weinidog yn dweud, er bod angen cymorth ar unwaith ar y sectorau dan sylw, mae cyfle hefyd i ddinasoedd Cymru elwa o'r adferiad. Mae'n dyfynnu dadansoddwyr economaidd sy'n dweud y gallai llawer o gyflogwyr mawr geisio symud i ffwrdd o ddinasoedd mwy gyda gorbenion uchel wrth iddynt geisio addasu i amodau newydd ar ôl y pandemig.
Yn y llythyr, mae'r tri chyngor wedi gosod sawl trywydd posib ger bron Llywodraeth Cymru i gynorthwyo'r adferiad, gan gynnwys:
Mae Arweinwyr y tri chyngor wedi galw am drafodaethau ar sicrhau adferiad cyflym yng Nghymru fel y gall gwaith ddechrau cyn cyfnod etholiad y Senedd.
(Diwedd)